Đến lúc chia đôi phiên bản Linux

Tải cho máy tính bàn và tải cho máy chủ là khác nhau. Vậy tại sao lại cùng dùng chung một phiên bản Linux?

Nhiều thập kỷ nay, Microsoft tung ra hai phiên bản hệ điều hành, tách biệt rất rõ ràng giữa máy chủ và máy tính bàn. Chắc chắn là cả hai phiên bản đều có một mảng mã nguồn chung không hề nhỏ, nhưng người dùng không thể biến một hệ thống Windows 7 thành hệ thống Windows Server 2008 RC2 được nếu chỉ đơn giản cài thêm và gỡ bỏ vài gói công cụ. Máy tính bàn và máy chủ hoàn toàn khác nhau và chúng cũng cần được đối xử khác nhau.

Thực tế, vẫn luôn có trường hợp ai đó chạy những tải công việc của máy chủ trên hệ thống để bàn Windows XP, nhưng trường hợp này ít khi gặp. Tuy vậy, với Linux thì lại là chuyện khác.

Bạn có thể dùng bất kỳ phiên bản Linux nào để chạy máy chủ, sau đó cài thêm vài package, gỡ bỏ vài package để biến nó thành máy để bàn hoặc máy trạm. Nhân hệ điều hành vẫn như cũ, còn tính ổn định và tốc độ sẽ khó được như ban đầu, cho dù bạn có chỉnh hệ thống thế nào đi nữa. Tuy vậy, hai loại tải công việc rất khác nhau, sức mạnh tính toán theo thời gian cũng tăng lên đáng kể do vậy mà tải công việc thậm chí càng ngày càng rộng hơn và khác biệt hơn nữa.

Có lẽ đã đến lúc Linux cần phân tách rạch ròi giữa 2 nền tảng. Có vẻ như bản Linux FreeBSD hướng đến máy chủ nhiều hơn, và những công cụ bootloader cho phép chúng ta chọn phiên bản tùy theo tải việc. Hiện nay, có quá nhiều phiên bản Linux, và các phiên bản ấy cố gắng dung hòa giữa máy chủ và máy bàn nên chúng ta càng thấy ranh giới giữa 2 thế giới này trong Linux trở nên nhạt nhòa hơn bao giờ hết. Bạn có thể chạy bản Linux Debian Jessie trên máy tính xách tay hoặc trên một máy chủ 64-way. Chẳng có gì khác biệt!

Nếu chúng ta xem các phiên bản Linux ấy đều hao hao như nhau thì nếu so sánh chúng với các công cụ quản lý package và bố trí file hệ thống cũng không mấy khác biệt. Ubuntu có phiên bản cho máy chủ và phiên bản cho máy để bàn hoặc có vài tùy chọn khác nữa ngay trong quá trình cài đặt, nhưng thực tế thì khác biệt ấy chỉ ở mấy gói cài đặt mà thôi, không phải từ chính nhân hệ điều hành. Thậm chí ngày nay, nhiều phiên bản Linux sử dụng chung một nhân kernel.

Khi framework chơi game Steam phổ biến nền Windows đã xuất hiện trên Linux thì chúng ta đang thấy vài phiên bản Linux được tối ưu cho game xuất hiện. Có thể chúng sẽ thành công và người dùng sẽ quay nhiều sang Linux hơn trước.

Đáng nói là framework này cần đến tải để bàn, nhất là khả năng xử lý đồ họa trong ứng dụng đơn, với đặc điểm không cần nhiều bộ đệm và băng thông I/O mạng so với bộ đệm cao và I/O cao của máy chủ. Nếu Linux cho máy để bàn thực sự tận dụng được đặc điểm này thì có thể đáp ứng được nhu cầu game thủ và có được yếu tố cơ bản cần thiết cho một nền tảng Linux để bàn.

Ngoài ra, để có thể rạch ròi giữa để bàn và máy chủ, các nhà phát triển phiên bản Linux có thể tập trung vào những yếu tố khác như hỗ trợ phần cứng, hỗ trợ thiết bị ngoại vi, quản lý nguồn điện… Trên thực tế, có đến 10 cho tới 100 lần Linux được cài lên máy ảo trong máy chủ vật lý hơn là cài lên máy để bàn. Do vậy, đây lại là một môi trường hoàn toàn khác biệt nữa nếu cần đưa ra một phiên bản Linux tùy biến nào dành cho nó.

Chắc chắn một điều là Linux có thể làm được mọi thứ. Có nhiều phiên bản Linux hướng đến đối tượng cụ thể, như Mint cho để bàn, các phiên bản hướng cho máy chủ như Gentoo và Debian… Nhưng chúng không hoàn toàn chuyên cho để bàn hay máy chủ, mà chỉ là "hướng đến" để bàn hay máy chủ mà thôi. Trong khi RHEL 7 được cho là phiên bản "đích thực" cho máy chủ thì nó cũng kèm theo đó một số package dành cho để bàn, cũng không "thuần" để bàn như công bố.

Vấn đề bảo mật cũng là yếu tố cần đem ra bàn bạc. Bảo mật trên để bàn rất khác so với bảo mật trên máy chủ, và bảo mật trên máy chủ lại rất khác biệt và vô cùng rộng lớn tùy vào ứng dụng mà máy chủ đó chạy là gì. Tuy vậy, có thể nói rằng tính năng phòng chống malware trên trang web giả mạo không thuộc loại "buộc phải có" trong máy chủ dạng Memcached.

Đối với Linux cho để bàn, có thể dễ dàng nhận thấy những nhu cầu như cần cải thiện hỗ trợ phần cứng, tốc độ xử lý đồ họa, âm thanh, thời gian khởi động, dễ dàng bảo trì và quản lý. Những vấn đề của máy để bàn nếu giải quyết rốt ráo được trong các phiên bản Linux thì có thể giúp phiên bản ấy đạt được mục tiêu hướng đến để bàn. Nhưng rõ ràng, những mục tiêu trên không nằm trong danh sách buộc phải thực hiện với máy chủ.

Các phiên bản Linux được tùy biến, hướng đến từng mục đích sử dụng luôn là ý tưởng tốt. Và ý tưởng duy trì một nhân Linux chung, và phát triển nhân ấy theo từng mục đích sử dụng, điều mà cộng đồng Linux làm rất tốt từ 45 năm qua, đã đạt những thành tựu đáng khâm phục. Nhưng có lẽ nếu theo lối mòn này, chúng ta đang lãng phí thời gian.