Nhịn ăn để giảm cân: sai lầm trầm trọng!

Ý kiến chuyên gia

ThS.BS. Lê Thị Hải - Giám đốc Trung tâm Tư vấn dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia: Sụt cân quá nhanh sẽ gây hại

Theo quy định, mỗi người chỉ được phép giảm tối đa 10% cân nặng trong 1 tháng. Tức là với người nặng 80kg thì chỉ nên giảm tối đa 8kg trong thời gian 1 tháng, còn an toàn nhất chỉ nên giảm 5% cân nặng trong 1 tháng. Việc sụt cân quá nhanh có nguy cơ gây rối loạn chuyển hóa, có hại cho các bộ phận khác của cơ thể như hệ bài tiết, hệ tiêu hóa, hệ tim mạch.

Một người trưởng thành bình thường cần tối thiểu 1.000 - 1.200kcalo cho  chuyển hóa cơ bản hàng ngày (nếu năng lượng đưa vào dưới 800 kcal/ngày là phải được theo dõi trong bệnh viện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ. Còn thực hiện giảm cân tại nhà thì năng lượng đưa vào ít nhất cũng phải là 1.000Kcalo). Hoạt động của tế bào não chỉ sử dụng năng lượng từ đường glucose chứ không dùng đến đạm và chất béo như các cơ quan khác (trong cơ thể). Do vậy, khi bị thiếu hụt năng lượng một cách đột ngột sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của tế bào não khiến người bệnh đi vào hôn mê nếu đường trong máu hạ quá thấp.

TS.BS. Lê Văn Trường - Chủ nhiệm Khoa Chẩn đoán và Can thiệp tim mạch, BV TW Quân đội 108: Nhịn ăn có thể “phóng thích” nguy cơ đột tử có sẵn

Nhịn ăn để “thanh lọc cơ thể”, nhưng thực chất chỉ là mong ước loại bỏ lượng mỡ thừa ngoài sự mong đợi của những người béo, không phải là phương pháp khoa học. Không đủ năng lượng cho hoạt động hàng ngày, cơ thể sẽ huy động năng lượng trong các kho dự trữ, chủ yếu là trong gan, cơ và sau đó mới mở cửa kho mỡ. Sự huy động đó không thể đầy đủ, cơ thể không thể hoạt động bình thường, kể cả trí tuệ và thể lực nên sau một thời gian nhịn ăn, có thể ta sẽ giảm được một số kg cân nặng, nhưng sẽ là một cơ thể chưa kịp gầy đã yếu! Và thường sau khóa nhịn ăn sẽ là kỳ trả bữa nên béo sẽ lại hoàn mũm mĩm.

Nhịn ăn có gây chết người nhưng là cái chết từ từ sau khi cơ thể đã suy kiệt năng lượng, nôm na là chết đói. Y học kim cổ chưa 1 lần công bố nhịn ăn gây đột tử. Tuy nhiên, những bệnh gây đột tử có thể đang ém sẵn trong cơ thể của người nhịn ăn như đột quỵ não do chảy máu não diện rộng gây ngừng tim, ngừng thở hoặc nhồi máu cơ tim, rối loạn nhịp tim gây ngừng tuần hoàn... Những tình huống này có thể xảy ra bất kể lúc nào và ở bất kể cơ thể nào chẳng may mang bệnh đó.

Thiển nghĩ, để đạt hiệu quả và an toàn khi muốn thực hiện “thanh lọc cơ thể”, việc cần làm đầu tiên là “thanh lọc tư duy”, hãy là bác sĩ của chính mình trong việc thực hiện hài hòa chế độ ăn uống, lao động và luyện tập phù hợp với mỗi người.

ThS.BS. Hoàng Khánh Toàn - Chủ nhiệm Khoa Y học cổ truyền (YHCT) BV TWQĐ 108: Chưa có một nghiên cứu khoa học nào khẳng định hiệu quả trị bệnh của phương pháp nhịn ăn

Nhịn ăn là một phương pháp (PP) trị bệnh đã có lịch sử khá lâu đời ở cả phương Đông và phương Tây. Thực tế, có không ít trường hợp để chữa trị các loại bệnh khác nhau như bệnh vẩy nến, viêm da dị ứng, kể cả bệnh ung thư..., bệnh nhân đã tự sử dụng PP nhịn ăn và đem lại hiệu quả ở các mức độ khác nhau cũng đã có những trường hợp bệnh thuyên giảm hoặc khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, chưa có một công trình nghiên cứu khoa học nào đánh giá hiệu quả trị bệnh của PP này.

Việc thực hiện ăn kiêng để giảm béo hay chữa bệnh cũng có những chống chỉ định với từng trường hợp. Do đó, việc người bệnh nhịn ăn chữa bệnh sẽ rất nguy hiểm nếu như không có sự tư vấn và theo dõi của thầy thuốc. Bởi thế, trong YHCT phải tuân thủ nguyên tắc “tam nhân thế nhi”, nghĩa là: Nhân nhân thế nhi (tùy người mà dùng); Nhân địa thế nhi (tùy nơi mà dùng); Nhân thời thế nhi (tùy lúc mà dùng).

ThS.BS. Nguyễn Hoàng Hà - Trưởng khoa Ngoại Tim mạch BV ĐKQT Vinmec: Nhịn ăn dẫn đến những hậu quả khó lường

Phần lớn những người nhịn ăn thường có suy nghĩ chữa bệnh hoặc kiểm soát cơ thể theo những chiều hướng không gần thực tế nên tôi không chắc họ đã kiểm tra sức khỏe toàn diện trước khi tiến hành nhịn ăn. Việc bỏ sót các bệnh về tim mạch (các rối loạn nhịp tim, bệnh mạch vành, bệnh van tim...) hoặc các bệnh về nội tiết chuyển hóa (ví dụ như đái tháo đường, rối loạn chức năng tuyến giáp, tuyến thượng thận...) là vô cùng nguy hiểm.

Nguy hiểm của việc nhịn ăn là phần lớn sẽ rơi vào thời kỳ ăn trở lại (tất nhiên ở đây không đề cập đến các trường hợp nhịn đói đến chết). Nếu nhịn ăn kéo dài, khi ăn trở lại, nhất là khi ăn nhiều, sẽ kích thích cơ thể tiết ra insulin. Insulin sẽ kích thích các tế bào lấy phosphat (và kèm theo kali và magne). Insulin cũng làm tế bào tạo ra những phân tử giáng hóa cần phosphat nhiều; điều đó càng làm kiệt lượng phosphat trong cơ thể. Trường hợp trầm trọng sẽ ảnh hưởng đến hệ tim mạch và hô hấp gây suy tim cấp, rối loạn nhịp tim, truỵ tim mạch, thậm chí tử vong. Các biểu hiện về tim mạch là không hiếm và đối với các trường hợp nhịn ăn lâu ngày phải được theo dõi tại BV với chế độ ăn tăng rất từ từ (cân nặng không tăng quá 1kg/tuần), thường xuyên theo dõi các biến chứng.