TS Sái Công Hồng: 'Thi trắc nghiệm sẽ giảm thiểu học tủ, học lệch'

Giám đốc Trung tâm Khảo thí Đại học Quốc gia Hà Nội, TS Sái Công Hồng, cho rằng đề thi trắc nghiệm khách quan được thiết kế tốt sẽ đánh giá được khả năng tư duy, năng lực của người học, đảm bảo độ tin cậy, tính giá trị, đáp ứng tốt mục tiêu đo lường.

- Sau việc một thí sinh ở Nghệ An "khoanh bừa" đáp án môn Lý và được 10 điểm, trong khi Toán chỉ được 0, nhiều người đặt vấn đề cần xem lại cách thi trắc nghiệm, hoặc quay về phương pháp tự luận. Quan điểm của ông thế nào?

- Hiện nay nhiều nước phát triển trên thế giới đã sử dụng trắc nghiệm khách quan trong các đề thi tuyển sinh, đánh giá năng lực của đối tượng dự tuyển hoặc dùng để kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học. Đây là phương pháp nhằm đánh giá mức độ đạt được mục tiêu giảng dạy, mức độ đáp ứng chuẩn đầu ra của chương trình đào tạo/môn học/học phần.

Trắc nghiệm khách quan có nhiều ưu điểm so với tự luận. Đề thi trắc nghiệm khách quan được thiết kế tốt sẽ đánh giá được khả năng tư duy, năng lực ở các mức độ khác nhau của người học. Khoa học đo lường và đánh giá trong giáo dục đã khẳng định, với những đề thi trắc nghiệm khách quan được thiết kế đúng quy trình khoa học sẽ đảm bảo được độ tin cậy, tính giá trị, đáp ứng tốt mục tiêu đo lường.

Sử dụng các đề thi trắc nghiệm khách quan với các câu hỏi đa lựa chọn, các yếu tố đoán mò may rủi giảm đi; giảm thiểu hiện tượng học tủ, học lệch; đồng thời giảm thiểu phần nào việc dạy thêm, học thêm và các tiêu cực trong thi cử.

Kinh nghiệm thế giới và những kinh nghiệm tổ chức thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Hà Nội trong 2 năm qua cho thấy, quy trình thi, kiểm tra sử dụng phương thức trắc nghiệm khách quan đã đánh giá được các tham số đặc trưng của từng câu hỏi thi (độ khó, dễ và độ phân biệt... của từng câu và cả bài trắc nghiệm khách quan); đánh giá được năng lực của người dự thi và đảm bảo tính khách quan cao trong quy trình thi. Một trong những ưu điểm nổi trội nhất của thi trắc nghiệm khách quan là phù hợp nhất trong việc tổ chức thi diện rộng.

TS Sái Công Hồng.

- Bên cạnh ưu điểm, thi trắc nghiệm có những nhược điểm gì?

- Bên cạnh có một chút yếu tố ăn may cho thí sinh, thi trắc nghiệm còn một số nhược điểm như: Khó và tốn thời gian soạn câu hỏi. Để đo được khả năng phán đoán tinh vi, khả năng giải quyết vấn đề một cách khéo léo và khả năng diễn giải một cách hiệu quả thì câu hỏi trắc nghiệm khách quan phải thiết kế rất tốn công sức và thử nghiệm rất nhiều lần nhằm đảm bảo tính ổn định tham số đặc trưng của từng câu hỏi; học sinh tốn nhiều thời gian để đọc câu hỏi, chi phí cho việc in ấn cao.

Tuy nhiên, khi so sánh giữa đề thi trắc nghiệm khách quan và đề thi tự luận, người ta vẫn thấy trắc nghiệm có ưu điểm vượt trội trong quá trình kiểm tra đánh giá nên đề thi theo phương thức trắc nghiệm khách quan vẫn được lựa chọn.

Cụ thể:

- Có cách nào để loại bỏ những hạn chế trong thi trắc nghiệm thưa ông?

- Hiện nay thế giới áp dụng cách trừ điểm đối với những câu trả lời sai trong thi trắc nghiệm. Đây là cách hay để triệt tiêu việc đoán mò..

Tuy nhiên theo xu hướng hiện đại phát triển bài thi trắc nghiệm khách quan hiện nay, để giảm khả năng đoán mò, đồng thời tăng độ tin cậy và độ giá trị của bài thi trắc nghiệm người ta dùng giải pháp tăng số lượng câu hỏi một cách phù hợp và các đáp án trong câu hỏi cần thiết kế theo hướng chuẩn hóa để loại bỏ khả năng loại trừ phương án nhiễu của thí sinh.

Đặc biệt, trong khoa học đo lường và đánh giá, người ta khuyến khích việc làm bài thi trắc nghiệm khách quan theo khả năng tăng dần của năng lực người trả lời để xuất hiện các câu hỏi có cấp độ đánh giá năng lực cao dần lên, không giới hạn câu hỏi của đề thi và chỉ dừng lại khi không trả lời được một số câu hỏi nhất định ở một bậc năng lực nào đó.

- Các tổ chức khảo thí lớn trên thế giới đang tổ chức thi và đánh giá như thế nào?

- Có thể kể nhiều tổ chức khảo thí lớn trên thế giới xây dựng các bài thi cho nhiều mục đích bằng phương thức thi trắc nghiệm khách quan. Hiện tại có hai tổ chức khảo thí lớn của Mỹ tổ chức bài thi đánh giá năng lực cho ứng viên bậc phổ thông được hầu hết trường đại học có sử dụng phương thức xét tuyển bằng điểm thi áp dụng là American College Testing (ACT) tổ chức bài thi ACT và College Board tổ chức bài thi SAT.

Nhìn chung cả 2 tổ chức này đều xây dựng bài thi với số lượng hơn 200 câu hỏi trắc nghiệm khách quan với thời lượng làm bài trong khoảng 3 giờ. Trước năm 2016, bài thi SAT có thêm phần viết luận, mỗi câu trắc nghiệm khách quan có 5 phương án trả lời và trừ điểm cho mỗi câu trả lời sai. Tuy nhiên từ năm 2016 trở đi bài thi SAT chỉ có các câu hỏi trắc nghiệm khách quan với 4 phương án trả lời, bỏ đi phần viết luận và không trừ điểm câu trả lời sai.

Hoàng Thùy thực hiện

Xem thêm:
>>Thành lập hội đồng kiểm tra thí sinh được 10 điểm Lý, 0 điểm Toán
>>Nam sinh 10 điểm Lý: 'Em khoanh bừa đáp án'
>>Công an xác minh vụ thí sinh được 10 điểm Lý, 0 điểm Toán
>>'Khoanh bừa' bài thi trắc nghiệm khả năng được mấy điểm