Cha và con gái…

Nghệ sĩ nhân dân (NSND) Thanh Tòng ra đi đã một tuần nay. Trước ngày ông mất 2 ngày, tôi tình cờ gặp Quế Trân, hỏi thăm về ông, cô cười: "Cũng rề rề hà…". Vậy mà sáng 22-9, ông đột ngột ra đi làm giới sân khấu bàng hoàng, khán giả hụt hẫng…

Nghệ sĩ nhân dân (NSND) Thanh Tòng ra đi đã một tuần nay. Trước ngày ông mất 2 ngày, tôi tình cờ gặp Quế Trân, hỏi thăm về ông, cô cười: “Cũng rề rề hà…”. Vậy mà sáng 22-9, ông đột ngột ra đi làm giới sân khấu bàng hoàng, khán giả hụt hẫng…

NSND Thanh Tòng và con gái Quế Trân trong chương trình Nghề truyền nghề.

Tên tuổi của NSND Thanh Tòng có lẽ không cần nói nhiều, khán giả cũng đã biết khá rõ và yêu mến ông hết mực.

Vị “thống soái” của cải lương tuồng cổ

Là hậu duệ xuất sắc đời thứ tư của dòng họ có 6 đời theo nghiệp hát, Thanh Tòng không chỉ thừa hưởng tiếng tăm lẫy lừng của gia tộc mà còn là một trong những người cất công nghiên cứu để cho ra đời thể loại cải lương tuồng cổ - một thể loại từng gây tranh cãi, bị “chụp mũ” là lai căng khiến bản thân ông nhiều lúc đau buồn đến mức trầm cảm.

Thế nhưng Thanh Tòng không chấp nhận sự quy kết, ông đấu tranh, nỗ lực chứng minh đó là sự sáng tạo, đó là nét riêng của nghệ thuật dân tộc có sự tiếp thu từ bên ngoài. Sự quyết liệt đi đến cùng của ông đã được đền đáp khi cải lương tuồng cổ cuối cùng được chấp nhận và bản thân ông với sự nỗ lực của mình trong nghề nghiệp, đã được phong tặng NSND vào năm 2007.

Với trái tim nóng bỏng sống chết vì nghệ thuật, bản lĩnh bảo vệ những gì mình cho là đúng, Thanh Tòng không hổ danh khi được báo giới và người trong nghề tôn xưng là vị “thống soái” của cải lương tuồng cổ.
Là người ăn cơm tổ từ hát bội đến cải lương tuồng cổ, nhưng khi bước sang lĩnh vực cải lương tâm lý - xã hội, Thanh Tòng chứng minh mình không bị bó hẹp trong bất cứ thể loại nào. Khởi nghiệp, ông là kép đẹp, kép chánh có tiếng của gánh hát gia đình, nhưng càng về sau ông càng đa dạng hơn trong các loại vai. Thanh Tòng “trị” các loại vai tính cách hay đến mức người ta quên ông từng là kép mùi sáng giá.  Hài, đểu giả, lão… ông đều thể hiện ra chất và để lại ấn tượng với người xem dù không phải là nhân vật chính. Có thể kể ra như vai cậu Tân (trong Tô Ánh Nguyệt), Võ Minh Thành (trong Đời cô Lựu),  Định (trong Nửa đời hương phấn)…

NSND Thanh Tòng (vai Định) và nghệ sĩ Phượng Liên (vai The) trong vở Nửa đời hương phấn. Ảnh: Nguyễn Lộc

6-7 năm trở lại đây, sức khỏe NSND Thanh Tòng không được tốt. Bệnh khớp khiến chân ông bị đau khi đi nhiều, lại còn thêm tim mạch, huyết áp. Tôi đến thăm ông lần nào cũng nghe ông cười hiền: “Chú giờ sống nhờ thuốc, ngày nào cũng cả đống thuốc”. Vậy mà nghe nhắc tới cải lương, nghệ thuật là Thanh Tòng như khỏe ra, nói không hết chuyện. Có bữa tôi ngồi với ông từ sáng tới quá trưa, nói hoài nói mãi chuyện nghệ thuật mà không chán. Trên sân khấu Thanh Tòng nhiệt huyết, tỏa sáng bao nhiêu với từng vai diễn gai góc thì ở đời thường ông chân thành, giản dị, khiêm tốn hệt như một ông giáo già. Nhà Thanh Tòng thời còn ở đường Phạm Văn Hai (quận Tân Bình, sau này dời về khu Trung Sơn, quận Bình Chánh, TP.Hồ Chí Minh)  ở cái phòng khách thanh bạch treo đầy hình Quế Trân, con gái cưng của ông. Một phần bức tường là nơi đặt cơ man là những bó hoa khô. Ông bảo đó là hoa khán giả tặng Quế Trân, thường ông bà để đó cho hoa khô luôn chứ không vứt đi, như là sự trân trọng thịnh tình của khán giả.

Dõi theo từng bước con đi…

Thanh Tòng có 2 người con, Thanh Tân là trai lớn, còn Quế Trân là gái út. 2 anh em đều mê nghệ thuật, Tân ban đầu cũng có hát vài tiết mục ở đoàn Đồng ấu Bạch Long, nhưng sau tự thấy mình không đủ khả năng nên quyết định không theo nghiệp hát. Nhưng dù có theo nghề hay không, 2 anh em đều được học hành tới nơi tới chốn. Tân sau khi tốt nghiệp đại học ngành công nghệ thông tin, hiện đang công tác tại Vingroup. Còn Quế Trân cũng đã học xong kinh tế đối ngoại.

NSND Thanh Tòng không chỉ tạo dựng cho mình một sự nghiệp nghệ thuật đáng nể mà còn xây dựng một nền tảng gia đình riêng rất vững chắc. Có người cho rằng, không cần nói nhiều, chỉ cần nhìn Quế Trân là có thể biết được Thanh Tòng đã giáo dục con tốt như thế nào. Quế Trân không phải là cô đào có giọng hát xuất sắc nhưng khả năng nghề nghiệp, phong cách diễn xuất, biết khai thác thế mạnh trong cách ca truyền cảm của Trân đã khiến cô là một trong số ít nữ nghệ sĩ được các đạo diễn tin tưởng lựa chọn. Trong bất cứ hội diễn sân khấu cải lương chuyên nghiệp toàn quốc nào, cái tên Quế Trân luôn được các dự án nhắm đến. Sự đặc biệt ở Trân là thái độ làm nghề nghiêm túc, chịu khó và rất thông minh, bởi thế diễn xuất của cô ngày càng tinh tế, lối diễn xuất không bị cũ mà mang tinh thần mới mẻ, văn minh, ca trong diễn ngày càng nhuần nhuyễn, ngọt ngào. Có thể nói, Quế Trân là một trong số ít nữ nghệ sĩ trẻ “càn quét” hết giải thưởng lớn nhỏ trong làng sân khấu cải lương và trong các hoạt động cộng đồng mà mọi người đều cho là xứng đáng.

Có một thành tích “khủng khiếp” như thế nhưng trong cuộc sống đời thường, ảnh hưởng từ người cha, từ gia đình, Quế Trân là một cô gái nhỏ nhẹ, lễ phép, khá ít nói và kín tiếng chuyện riêng tư. Ở các cuộc thi chuyên ngành cải lương hiện nay, Quế Trân thường xuyên được mời vào vị trí giám khảo, sự lựa chọn đó là xác đáng bởi cô là người trẻ, có tài, lại ăn nói rất chừng mực, biết nhận xét đánh giá đúng chuyên môn và biết chọn lọc từ ngữ để thể hiện cho sinh động.

Thưở còn sống, khi nhắc đến Quế Trân, ánh mắt NSND Thanh Tòng luôn sáng bừng. Mọi chuyện xoay đi xoay lại cuối cùng cũng… quay về với Quế Trân. Ông lúc nào cũng như muốn nghe ai đó nhận xét về con gái mình để rút kinh nghiệm: Con thấy em hát sao con? Con thấy Quế Trân diễn được không? Bữa đó, Quế Trân không được khỏe nên chú lo quá… Đó là những lời yêu thương hết sức trìu mến của người cha “khổng lồ” trên sân khấu nhưng tỉ mỉ, ân cần như biết bao người cha trong đời thường. Đáp lại tình yêu của cha, Quế Trân là người con gái cực kỳ có hiếu. Những gì tốt đẹp, Quế Trân luôn ý thức dành cho cha mẹ. Là một trong những nghệ sĩ cải lương rất đắt show hiện nay nhưng Quế Trân không chơi bời, hoang phí mà dành dụm lo lắng cho gia đình. Từ một căn nhà nho nhỏ trong con hẻm nho nhỏ ở quận Tân Bình, cô phụ để gia đình xây dựng một căn nhà rộng rãi, sang trọng ở khu Trung Sơn.

Trước khi mất, NSND Thanh Tòng cũng ra vào bệnh viện vài bận. Dù nhói tim trước sự ra đi của ông, nhưng những người yêu thương ông có niềm an ủi là ông ra đi một cách nhẹ nhàng, không đau đớn. Và quan trọng là khi rời bỏ cõi tạm này, ông đã thật sự an lòng vì các con đều trưởng thành, đặc biệt con gái cưng Quế Trân đã nối nghiệp cha một cách vững vàng mặc dù sân khấu cải lương đang gặp nhiều khó khăn...

Trí Trọng