Sân khấu kịch: Lo thiếu kịch bản

Trong một buổi gặp gỡ gần đây, đạo diễn - NSƯT Trần Minh Ngọc bày tỏ điều ông lo lắng cho sân khấu kịch hiện tại là vấn đề tác giả. Rất thiếu những cây bút tiềm năng, dẫn đến kịch bản - khâu đầu tiên để tạo ra một vở kịch tốt, cũng ngày càng yếu và thiếu.

Cảnh trong vở Kỳ án xứ mặt trời. Ảnh: Trí Trọng

* Tác giả trẻ: chưa ấn tượng

Ở các sân khấu kịch hiện nay bắt đầu xuất hiện những cây bút trẻ. Đa số là tay ngang, từ diễn viên bất chợt có hứng thú và bắt tay viết kịch bản kịch nói. Kịch bản của người trẻ đa phần phản ánh những mảnh ghép nhỏ, lẻ trong cuộc sống, xoay quanh các mối quan hệ đơn giản trong gia đình. Trong tình hình sân khấu khó khăn, có người chịu quan tâm đến lĩnh vực này là tín hiệu vui.

Thế nhưng rà soát kỹ lại thì cũng… chợt buồn, vì rất ít cây bút tạo được ấn tượng. Ngó tới ngó lui cũng chỉ là những tên tuổi đã quen thuộc là tạo được uy tín như: Lê Chí Trung, Nguyễn Thị Minh Ngọc, Vương Huyền Cơ, Bùi Quốc Bảo, Quang Thảo, Nguyễn Bảo Ngọc… Minh chứng là trong mùa tết vừa qua, những vở diễn tạo được tiếng vang cũng xuất phát từ những tên tuổi này như Vương Huyền Cơ với Hẻm nhỏ Sài Gòn, Kỳ án xứ mặt trời; Bùi Quốc Bảo có Sứ giả thiên đường, Bởi vì ta yêu nhau; Quang Thảo với Giấc mộng vàng son…

Không ít kịch bản của một số tác giả trẻ hiện nay trình làng khiến người ta ngao ngán. Câu chuyện cũ kỹ, không có thủ pháp gì mới lạ, cách xây dựng câu chuyện hời hợt, phi logic… Một đạo diễn than vì kịch bản quá yếu nên khi dàn dựng anh hết sức vất vả. Phải gần như… phá banh khung sườn, thêm thắt ý tứ, phát triển ra nhiều hướng để tạo sức hấp dẫn. Thế nên khi thành hình một tác phẩm hoàn chỉnh, kịch bản gốc ban đầu chỉ còn lại vài đường nét. Cũng có người thắc mắc: “Kịch bản yếu thế thì bỏ đi, cố đấm làm gì để rồi… than!”.

Hỏi thế thì câu trả lời cũng lại rơi vào vòng luẩn quẩn: Đào đâu ra kịch bản hay? Thấy được kịch bản nào chỉ cần một, hai ý có thể phát triển được đã là quá mừng. Vậy là cái khó, cái khổ cứ nối nhau…

* Người sáng tác phải tự vươn lên

Đạo diễn - NSƯT Trần Minh Ngọc cho rằng hiện sân khấu kịch có một lực lượng diễn viên, đạo diễn không dở, thậm chí có những người rất có tiềm lực. Bên cạnh được đào tạo cơ bản tại các trường nghệ thuật, họ còn có khả năng thích ứng khá tốt trong môi trường biểu diễn khá sôi nổi hiện nay. Tuy nhiên, điều ông lo lắng là vấn đề tác giả.

Đạo diễn - NSƯT Trần Minh Ngọc cho hay: “Sức viết của các tác giả hiện nay còn hạn chế. Do vốn sống không phong phú, cuộc sống có biết bao nhiêu xung đột mà không nhìn ra. Có thể họ không đủ khả năng phản ánh hoặc cố tình trốn tránh thực tại do ngại va chạm. Còn nhiều kịch bản chỉ dừng ở kể chuyện, chưa xây dựng được tình huống hay. Người sáng tác phải tự vươn lên, phải tự bức xúc để viết ra những điều tâm huyết. Lúc nào cũng sợ đủ thứ thì sẽ tự gò bó, trói buộc ngòi bút của mình!”.

Ông Ngọc cũng băn khoăn về chuyện không ít tác giả còn viết theo kiểu công thức. Chẳng hạn viết về đề tài cách mạng hoặc chính trị thì chỉ nói điều tốt, ca ngợi, không nói những điều ngược lại. “Trong khi tôi tiếp xúc khá nhiều lãnh đạo, tôi biết họ vẫn muốn nghe những điều trái tai, những ý kiến phản biện chân tình. Quan trọng là sự suy tư của tác giả để có những góc nhìn đa chiều, cách xây dựng để kịch bản của mình gai góc và thuyết phục” - ông Ngọc nhấn mạnh.

Những câu chuyện mang tính thời sự, những mối quan hệ trong cuộc sống mà hiện tại các tác giả vẫn còn chưa tìm được cách thể hiện thật tốt trên kịch bản sân khấu thì có lẽ những vấn đề “nhức đầu” hơn, như lối viết đặt vấn đề theo kiểu triết học, xã hội, nhân sinh…  mà ông Ngọc đòi hỏi ở các cây bút hôm nay chắc sẽ là một câu hỏi khó. Và như vậy, người làm nghề vẫn phải chờ đợi những ngòi bút sắc bén của tương lai và thực sự là không biết chờ đến bao giờ…

Trí Trọng