Dạy con 'chịu đựng' hay 'chơi tới' khi bị chọc phá?

TTO - Không ít cha mẹ cho rằng con bị bắt nạt nghĩa là trẻ bị đánh, đấm, xô đẩy thô bạo... Nhưng thực tế xảy ra còn đa dạng và tệ hại hơn nhiều.

Thường xuyên bị chế giễu, xúc phạm... sẽ khiến trẻ mất tự tin - Ảnh minh họa: The Conversation

Nếu con bạn thường xuyên bị chế giễu, quấy rầy, xúc phạm thì có nghĩa là bé bị các trẻ đồng trang lứa cố ý làm tổn thương.

Kết quả là con bạn cảm thấy bất lực, không còn tự tin giải quyết các mối quan hệ của mình, bị các bạn làm cho ngượng mặt, xấu hổ và không biết hi vọng vào đâu.

Như trường hợp bé G.P. - 8 tuổi, ngụ Q.Bình Thạnh, TP.HCM. Cứ sau mỗi kỳ nghỉ là bé lại khóc vật vã không chịu đến trường. Nhiều lần như thế, anh Phú - bố của P. - tìm hiểu mới hay con trai đi học luôn bị nhóm bạn trong khối hù dọa, quấy rầy. 

Những lần trước, mỗi khi con kể bị các bạn chọc ghẹo, chế nhạo trước nhiều người, gia đình anh không để ý, nghĩ con mè nheo nên đã bảo con "không có gì phải sợ" hay "kệ đi, cho quen". 

Nhưng giờ nhìn con co rúm người vì sợ nhóm bạn "gấu" kia, anh giật mình, muốn tìm cách giúp con. Song hành trình ấy đòi hỏi anh phải bình tĩnh, khôn khéo và kiên trì.

Nếu chẳng may rơi vào trường hợp của anh, các bậc phụ huynh cần phải làm gì? Dưới đây là một số cách cha mẹ có thể tham khảo:

Chịu quan tâm nghiêm túc đến vấn đề của con: Chuyện bị quấy rầy, chế nhạo sẽ gây hoảng sợ và để lại nỗi nhục nhã ở bất cứ lứa tuổi nào. Vì vậy hãy lắng nghe và thấu hiểu con từ những dấu hiệu mầm mống của bạo hành.

Khẳng định với con rằng cha mẹ rất tin tưởng bé và cùng trẻ tìm cách tự bảo vệ để được an toàn. Có không ít trẻ không dám nói cho người lớn biết chúng đang bị quấy rầy, ăn hiếp. Do đó, cha mẹ phải lên tiếng trước, cho con thấy mình đang được quan tâm. 

Quấy rầy ở trường học luôn là một hành động cố tình và có ý ác nhằm xúc phạm và rất ít khi xảy ra thuần túy một lần. Khi con bạn càng bị lép vế, yếu thế thì chuyện ăn hiếp, chế nhạo càng lặp lại nhiều lần.

Dạy trẻ tránh những tình huống có thể dẫn tới bị quấy rối: Chế giễu, quấy rầy, xúc phạm... là mầm mống gây nên các hành vi bạo lực học đường, quấy rối tình dục… và thường xảy ra ở nơi không có mặt của người giám sát, bảo mẫu. 

Vì thế, nếu thấy con có dấu hiệu bị gây sự, hãy bảo con luôn đi với nhiều trẻ khác bất cứ ở đâu, bất cứ khi nào. Dạy con đừng ra phía sau sân nơi ít người, hãy chơi chỗ có đông người, cố gắng đừng ở lại một mình…

Khích lệ trẻ tìm kiếm người giúp đỡ: Luôn nhắc nhở trẻ sẽ an toàn hơn khi ở cùng một số bạn khác. Con có thể kết bạn với những trẻ có đồng cảnh ngộ để dễ thông cảm, chia sẻ. 

Ngay cả khi con chỉ chơi thân với một đứa trẻ yếu thế thì cũng có thể đối phó được nạn quấy rầy, hơn là trẻ đối phó một mình.

Nhắc trẻ không nên đánh nhau, trừ trường hợp bất khả kháng: Đánh nhau để trả đũa là kế sách cuối cùng, bởi nó càng làm tăng sự hiềm khích và nguy cơ con sẽ trở thành nạn nhân của các vụ bạo hành tiếp theo. 

Tuy nhiên, trẻ cũng không nên chịu đựng thụ động. Trẻ cần được dạy một số kỹ năng để thoát thân như: học các thế võ phòng ngự, la lên "cháy", "cứu" nếu đang ở trong tình trạng nguy hiểm. 

Chỉ nên đánh lại khi con nhận thấy không còn chọn lựa nào khác, nhất là khi con bị quấy nhiễu, xúc phạm năng nề.

Khuyến khích trẻ nói ra với người tin cậy: Tìm người có thể giúp đỡ con và nói ra để nhận được sự hỗ trợ kịp thời. Người đó phải nhận thức vấn đề bạo lực học đường như quấy nhiễu, chế nhạo, ăn hiếp, xúc phạm… một cách nghiêm túc, biết bảo vệ trẻ và biết giữ kín chuyện. 

Đó là giáo viên, bác bảo vệ, tài xế đưa rước đi học, người chăm sóc trẻ ban ngày, huấn luyện viên - bất cứ ai mà bạn và con thấy tin tưởng.

Dạy cho con mẹo né tránh, rút lui: Một số nhóm chuyên gây rối, ăn hiếp thường chán ngán khi đối tượng không phản ứng gì sau một vài lần gây sự. Do đó, bạn có thể dạy con tìm cách rút lui càng nhanh càng tốt. 

Còn nếu con cảm thấy tủi thân hoặc cần chia sẻ, giúp đỡ, hãy đi về phía đám đông, có người lớn để cầu cứu.

Mục đích quan trọng nhất trong chuyện này là giúp con ngăn chặn được nạn bị quấy rầy, chế nhạo và để con được an toàn trong sự tự chủ của bản thân. 

Việc bị quấy rầy sẽ ảnh hưởng đến lòng tự trọng của trẻ rất nhiều. Do đó, hãy làm tăng tính tự tin bao gồm cho con học các môn võ, tham gia các lớp năng khiếu hay thể thao mà con thích và vượt trội môn ấy. 

Đồng thời, khuyến khích trẻ tham gia sinh hoạt ở trường hoặc ở câu lạc bộ uy tín để giúp trẻ thiết lập các mối quan hệ tích cực nhằm hậu thuẫn trẻ an toàn trong bất cứ tình huống nào.