Vàng da sơ sinh và các biện pháp phòng ngừa

Đặc điểm của vàng da bệnh lý là vàng da có thể xuất hiện sớm trong vòng 24 giờ đầu sau sinh. Vàng da mức độ nặng hơn vàng da sinh lý.

Ảnh minh họa. Nguồn: youaremom.com

Vàng da là hiện tượng thường gặp ở trẻ sơ sinh với sự gia tăng nồng độ chất bilirubin trong máu. Theo số liệu nghiên cứu, có đến 25-50% trẻ sơ sinh đủ tháng và 80% trẻ sinh non bị vàng da.

Vàng da ở trẻ sơ sinh có hai loại, đó là vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý.

Vàng da sinh lý

Đặc điểm của vàng da sinh lý là vàng da xảy ra vào ngày thứ 2 hoặc 3 trở đi, vàng da này mức độ nhẹ, chỉ thấy vàng mắt, vàng mặt và ngực. Em bé vẫn bú tốt, khỏe mạnh. Vàng da tự hết nếu cho trẻ bú đủ sữa. Đối với trẻ đủ tháng, vàng da sinh lý tự khỏi trong vòng 1 tuần sau sinh và 2 tuần sau sinh đối với trẻ non tháng.

Vàng da bệnh lý

Vàng da bệnh lý tiến triển nhanh hoặc kéo dài hơn vàng da sinh lý. Trẻ có thể bú kém, lừ đừ, gan lách to, thậm chí co gồng và ngưng thở khi vàng da đã quá nặng, ảnh hưởng đến não.

Một số nguyên nhân gây vàng da bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh

Bất đồng nhóm máu mẹ con (ABO, Rh), bệnh lý tan máu (thiếu men G6PD, hồng cầu hình liềm, bệnh thalassemia, nhiễm trùng), xuất huyết dưới da, chậm đi phân su, nhiễm virus bào thai, bệnh lý gan mật bẩm sinh (teo đường mật, giãn đường mật).

Làm sao để phát hiện sớm trẻ bị vàng da

Quan sát trẻ dưới ánh sáng tự nhiên, dùng ngón tay đè lên da trẻ trong 2 – 5 giây, quan sát màu sắc da tại chỗ đè. Nếu trẻ có vàng da, da vùng dưới chỗ đè sẽ có màu vàng. Khám ở mặt, ngực, bụng, tay và chân để so sánh mức độ vàng da.

Đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu trẻ vàng da đến lòng bàn tay, chân hoặc có các triệu chứng khác đi kèm.

Điều trị vàng da sơ sinh như thế nào?

Vàng da bệnh lý do tăng bilirubin gián tiếp

- Chiếu đèn là phương pháp điều trị đơn giản, an toàn và hiệu quả. Mục tiêu của phương pháp này là sử dụng năng lượng ánh sáng xuyên qua da giúp chuyển hóa chất bilirubin tự do trong máu thành chất khác không độc, đào thải ra ngoài phân, nước tiểu. Khi chiếu đèn, trẻ được cởi trần, che kín mắt và bộ phận sinh dục, xoay trở để tăng diện tích da tiếp xúc với ánh sáng.

- Thay máu được sử dụng khi trẻ vàng da mức độ nặng thất bại điều trị với liệu pháp chiếu đèn hoặc có triệu chứng thần kinh đi kèm.

Lưu ý: Phơi trẻ dưới nắng vào buổi sáng không giúp điều trị được vàng da bệnh lý vì cường độ ánh sáng của nắng sớm quá yếu và trẻ cũng không thể tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trong thời gian dài để đạt được hiệu quả.

Vàng da bệnh lý do tăng bilirubin trực tiếp

Tùy theo nguyên nhân bệnh lý mà có các phương pháp điều trị khác nhau. Phẫu thuật nếu trẻ bị bệnh lý teo đường mật hoặc giãn đường mật bẩm sinh.

Phòng ngừa vàng da sơ sinh

- Chăm sóc sức khỏe tốt khi mang thai, khám thai đầy đủ theo lịch hẹn để được phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý trong thai kỳ. Nhờ đó tránh được sinh non, sinh nhẹ cân, quá cân, nhiễm trùng mẹ sang con.

- Cho trẻ bú sữa non sớm ngay sau sinh và giữ ấm trẻ để giúp trẻ không bị hạ thân nhiệt, hạ đường huyết và đi phân su sớm ngay sau sinh.

- Cho trẻ bú đủ sữa.

- Phòng trẻ phải có đủ ánh sáng để dễ theo dõi màu sắc da của trẻ.