Vở kịch lịch sử "Vụ án cậu trời": Để học sinh hiểu thêm sử Việt...

Đầu tháng 1-2019, Nhà hát Thế giới trẻ (thuộc Trường đại học sân khấu - điện ảnh TP.Hồ Chí Minh) đã giới thiệu đến công chúng vở kịch lịch sử Vụ án cậu trời (tác giả: Lê Chí Trung, đạo diễn: Lê Hay, cố vấn: NSND Trần Ngọc Giàu).

Đầu tháng 1-2019, Nhà hát Thế giới trẻ (thuộc Trường đại học sân khấu  - điện ảnh TP.Hồ Chí Minh) đã giới thiệu đến công chúng vở kịch lịch sử Vụ án cậu trời (tác giả: Lê Chí Trung, đạo diễn: Lê Hay, cố vấn: NSND Trần Ngọc Giàu).

Vụ án cậu trời có sự góp mặt của các diễn viên: Hoàng Yến, Lê Hoàng Giang, Xuân Hồng, Phương Minh, Thanh Duy, Thùy Dung, Sĩ Hoàng, Trọng Hiếu, Quốc Việt, Tố Loan…Một cảnh trong vở Vụ án cậu trời. Ảnh: T.Trọng

Vở diễn lấy bối cảnh giai đoạn rối ren thời kỳ chúa Trịnh Sâm. Sức khỏe chúa ngày càng suy yếu dẫn đến các thế lực xâu xé lẫn nhau để tranh giành quyền lực. Đặng Mậu Lân, em trai tuyên phi Đặng Thị Huệ cậy thế chị mình được chúa sủng ái, là cậu ruột của thế tử Trịnh Cán nên coi trời bằng vung. Hắn hà hiếp dân lành, cuồng dâm, hung bạo gây nên tội lỗi tày trời…

* Công lý phải được thực thi

Là kịch bản cũ được khá nhiều đoàn trong Nam ngoài Bắc chọn dàn dựng nhưng với bản dựng mới, Vụ án cậu trời vẫn tạo được ấn tượng rất riêng. Ở đó, hình ảnh tuyên phi Đặng Thị Huệ được chăm chút hơn, xoáy sâu vào nội tâm nhân vật với những khoảnh khắc chênh vênh giữa tình yêu và quyền lực.

Xuất thân từ thứ dân, Đặng Thị Huệ đâu ngờ một ngày mình một bước lên ngôi cao, trở thành phi tần được chúa cưng yêu bậc nhất. Từ tình yêu đó, bà cũng không ngờ đến ngày mình phải đối diện với những cuộc chiến quyền lực. Và đỉnh cao - vực thẳm nhiều khi chỉ là lằn chỉ mỏng manh. Một người làm quan, cả họ được nhờ. Tình thương em một cách bất chấp khiến bà dung túng một tay phóng đãng như Đặng Mậu Lân ngày càng trở nên ngang ngược, coi phủ chúa không ra gì. Lấy cho bằng được con gái chúa để rồi vùi dập thân ngọc, giết trung thần không nương tay dù đó là người chúa cho theo để bảo vệ công chúa, giữa thanh thiên bạch nhật thản nhiên cưỡng hiếp gái nhà lành…

Trong lịch sử, tuyên phi Đặng Thị Huệ được xem như “tội đồ” nhưng trong Vụ án cậu trời, NSND Hoàng Yến (vai tuyên phi Đặng Thị Huệ) chia sẻ: “Chúng tôi có cách lý giải, xây dựng để thấy Đặng Thị Huệ không chỉ có nhan sắc, bà phải là người như thế nào chúa mới say đắm, yêu thương đến mù quáng như thế!”. Và kịch đã có những phân đoạn Đặng Thị Huệ đau thắt lòng, như bắn tên phải lao theo tên, như con cờ phải xoay vần theo bàn cờ thế sự. Nỗi đau đớn, bất lực của người đàn bà đến phút cuối mà buộc phải làm chồng đau đớn, buộc phải làm những điều trái luân thường vì cuộc chiến quyền lực. Bởi tình thế, mạnh được yếu thua nên lằn ranh đạo đức, tình nghĩa vợ chồng cũng mong manh và bị phá vỡ.

Ở đó, còn là nỗi đau của chúa Trịnh Sâm ngồi trên cả thiên hạ mà không bảo vệ được chính con gái mình. Những ngày cuối đời, đau đớn trên giường bệnh mà chỉ có thể giương mắt nhìn các thế lực xâu xé, nhìn từng người thân yêu diễn bộ mặt giả dối. Gặm nhấm sai lầm để rồi bất lực nhìn cả giang sơn tàn lụi.

Bối cảnh rối ren đó còn chứng kiến cuộc chiến căng thẳng của những trung thần như Lê Quý Đôn, Ngô Thì Nhậm. Kẻ cuồng dâm, hung bạo rành rành ra đó mà không biết cách nào để xử bêu đầu, bởi con thuyền công lý chơi vơi giữa dòng nước xiết. Các thế lực của tuyên phi Đặng Thị Huệ, Quận Huy ra sức gây áp lực. Công đường hệt như con thuyền tròng trành giữa bão tố…

* Hiểu thêm sử ta

Vụ án cậu trời được xem là tập nối tiếp của dự án kịch Yêu là thoát tội. Yêu là thoát tội (tác giả: Lê Chí Trung, đạo diễn: Xuân Hồng, cố vấn dàn dựng: NSND Trần Ngọc Giàu) ra mắt năm 2018, được cảm tác từ vụ án Lệ Chi viên nổi tiếng trong lịch sử. Vở đã đoạt huy chương bạc Liên hoan sân khấu kịch nói toàn quốc và được giới chuyên môn đánh giá cao.

Từ năm 2018 đến nay, ê-kíp thực hiện đã đưa vở diễn vào chương trình phục vụ học sinh - sinh viên và bất ngờ thắng lớn với hơn 90 suất diễn, một con số đáng nể trong tình hình sân khấu khó khăn hiện nay-. Phát huy thắng lợi đó, ê-kíp thực hiện nảy ra ý định thực hiện loạt kịch nối tiếp Yêu là thoát tội 1, 2, 3, 4, 5 được xây dựng từ 5 vụ án nổi tiếng trong lịch sử. Vụ án cậu trời được xem như Yêu là thoát tội 2.

Vở diễn dài khoảng 2 tiếng nhưng được đầu tư tốt từ kịch bản đến dàn dựng với những lời thoại sắc sảo, cách khai thác câu chuyện kịch tính, giàu cảm xúc, nhân văn. Với hình thức kịch lịch sử, học sinh có dịp cảm lịch sử dễ dàng hơn. Những chỗ chưa rõ, các em tò mò có thể tìm kiếm tư liệu để đọc thêm. Vậy là có thêm cơ hội để người trẻ tiếp cận với lịch sử nước nhà.

Thành công này cũng trở thành áp lực với ê-kíp. NSND Hoàng Yến, Giám đốc Nhà hát Thế giới trẻ cho biết: “Trong mỗi suất diễn, chúng tôi luôn có người quan sát xem các em có thích hay không. Yêu là thoát tội đạt được hiệu ứng rất tốt. Nhưng sang Vụ án cậu trời, chúng tôi có chút lo ngại. Ở Yêu là thoát tội, các em theo dõi say mê vở diễn từ đầu tới cuối. Nhưng vở Vụ án cậu trời, thỉnh thoảng thấy điện thoại bật lên. Có lẽ vở khá nặng, nhất là những đoạn đấu trí căng thẳng của Lê Quý Đôn và Ngô Thì Nhậm ở công đường. Vì vậy khi diễn xong vở này, chúng tôi phải ngồi bàn bạc, tính toán lại. Phải tìm những vở sử có tình yêu, có những sự kiện, có những nhân vật lay động, thậm chí trong lời thoại có những câu ngôn tình để các em xuýt xoa, đồng cảm…”.

Trí Trọng